Geçici Konkordato Mühleti
Konkordato talebinde (teklifinde) bulunmak isteyen borçlu / alacaklı ; yetkili (İİK. m.285/III) ticaret mahkemesine gerekçeli hasımsız dilekçe ile (İİK. m.285/II), Konkordato gider avansını (İİK. m.285/IV) yatırarak başvurur. Konkordato talebinde (teklifinde) bulunan borçlu ise; dilekçesine, İİK. m.286‘da ve Konk. Tal. Ek Belgeler Hk. Yön. m. 5 vd.‘da belirtilen belgeleri eklemek zorundadır.
-Borçlunun konkordato talebi üzerine, İİK m. 286‘daki (7101 s.k. m. 14‘deki) belgelerin eksiksiz olarak sunulmuş olduğunu tespit eden mahkeme, derhal «geçici mühlet kararı» verir.
Borçlunun sunmuş olduğu belgelerin “eksiksiz olup olmadığını‟ mahkeme kendisi mi belirleyecek yoksa bu konuda bilirkişi incelemesi yaptırıp, bunun sonucuna göre mi kararını verecektir? Uygulamada, İİK. mad. 287/I‘de geçen “derhal‟ sözcüğü nedeniyle ve mahkemenin burada yapacağı incelemenin “şekli‟ olması nedeniyle borçlunun konkordato talep ettiğini öğrenen alacaklıların hemen ihtiyati haciz (İİK. m. 257 vd.) kararı alıp, borçlunun mallarını ihtiyaten haciz ettirip muhafaza altına aldıracakları, bu nedenlerle mahkemece ayrıca bu konuda bilirkişi incelemesi yaptırılmasının gerekmediği kabul edilmektedir. Borçlunun konkordato talebi üzerine mahkeme; İİK‘nun 297 inci maddenin ikinci fıkrasındaki haller de dahil olmak üzere, borçlunun malvarlığının muhafazası için gerekli gördüğü bütün tedbirleri alır. (İİK. m. 287/I). Örneğin; mahkeme, geçici mühlet kararı ile borçlunun tasarruf yetkisini kısıtlayarak, borçlunun belirli bir rakamın üzerindeki işlemlerini komiserin yazılı onayına tabi tutulabilir. Yine mahkeme benzer nitelikte bir tedbir kararı alarak, borçlunun borçlarına, komiserin denetiminde kullanılabilen banka hesap numaralarına ödeme yapmalarını isteyebilir. Borçlunun mallarının envanterinin tutulması da bu kapsamda malvarlığının korunması yönünde bir tedbir kararıdır. Bu düzenleme; ödeme güçlüğü içindeki borçluya süratle geçici hukuki koruma sağlamaya yöneliktir.
-Alacaklının konkordato işlemlerinin başlatılmasını istemiş olması halinde, İİK ‘nun 286 ncı maddesinde öngörülen belge ve kayıtları, mahkemenin vereceği makul süre içinde ve eksiksiz olarak borçlunun sunması halinde «geçici mühlet kararı» verilir (İİK. m. 287/II).
Asliye ticaret mahkemesi, geçici mühlet kararını, bu husus çekişmesiz yargı işi olduğundan (HMK. mad. 382/(2)-f/6) «basit yargılama usulü»nü (HMK. mad. 316 vd.) uygulayarak ve HMK. mad. 320/I uyarınca; tarafları, özellikle konkordatoyu talep eden bizzat borçlunun kendisi ise duruşmaya davet etmeden ya da gerekli gördüğü taktirde; özellikle, konkordatoyu alacaklılardan biri talep ettiyse, hukuki dinlenilme hakkının (HMK. m. 27) tanınması için, borçluyu davet edip duruşma yapıp ilgilileri dinledikten sonra geçici mühlet talebi hakkında kararını verir.
-İİK.‘nun 287. maddesinin gerekçesinde geçici konkordato mühletinin ödeme güçlüğü içindeki borçluya süratle geçici hukuki koruma sağlamak için yürürlükten kalkmış olan iflâs erteleme talepleri üzerine verilen ihtiyati tedbir kararlarına benzer şekilde kabul edilmiş olduğu belirtilmiştir. Borçlu, geçici mühlet boyunca, takip baskısından kurtulmuş olacak, tasarruf yetkisini kural olarak devam ettirecek, komiserin onayıyla faaliyetini sürdürecek, borç doğuran işlemler yapabilecektir. Mahkeme «borçlunun malvarlığının korunması için gerekli tedbirleri alabilecek» (İİK. mad.287/I), bu amaçla, borçlunun banka hesapları üzerine blokaj koyarak, borçlunun ancak konkordato komiserinin izniyle tasarrufta bulunabileceğine karar verilebilecektir. Ayrıca «geçici mühlet kararı, kesin mühletin sonuçlarını doğurduğundan» (İİK. mad. 288/I), borçlu hakkında yapılamayacak ve duracak olan icra takipleri, borçlunun kefilleri ve borçlu lehine, malvarlığı üzerinde rehin veya ipotek kurmuş olan üçüncü kişiler hakkında yapılabilecektir.
-Geçici konkordato mühleti ile birlikte mahkemece borçlunun malvarlığının muhafazası için gerekli gördüğü bütün tedbirlere karar vererek ve konkordatonun başarıya ulaşmasının mümkün olup olmadığının yakından incelenmesi amacıyla bir geçici konkordato komiseri atayacağı hükme bağlanmaktadır. Konkordatonun başarıya ulaşması ile kastedilen husus, konkordato talebinde bulunanın mali durumunun düzelmesinin mümkün olup olmadığı veya konkordato teklifinin tasdiki şartlarının yerine gelip gelemeyeceğidir. Konkordato prosedürünün maliyeti artırmamak için kural, sadece bir geçici komiserin görevlendirilmesi ise de, özellikle alacaklı sayısı ve alacak miktarı gerektiriyorsa, üç kişinin “geçici konkordato komiseri‟ olarak görevlendirilebilmesine imkan tanınmaktadır.
Geçici konkordato komiseri; Borçlunun mevcut malvarlığı durumunu tespit eder, Borçlunun hukuki işlemlerini denetler (İİK.287/III atfıyla İİK. mad. 290/II), Konkordatonun başarılı olma ihtimalini inceler ve bu konuda rapor düzenler (İİK. mad. 287/III), ‟Kesin mühlet‟ hakkında karar verecek olan ticaret mahkemesine duruşmadan önce yazılı raporunu sunar (İİK. mad. 289/II).
-Geçici mühlet “üç ay”dır. Mahkeme bu üç aylık süre dolmadan borçlunun veya geçici komiserin yapacağı talep üzerine geçici mühleti en fazla iki ay daha uzatabilir, uzatmayı borçlu talep etmişse geçici komiserin de görüşü alınır. Geçici mühletin toplam süresi beş ayı geçemez (İİK. m. 287/IV).
*Mahkemece borçlu hakkında geçici mühlet kararı verilmesi halinde hangi koşullarda (iflâsa tâbi borçlu hakkında) «konkordato talebinin reddine ve borçlunun iflâsına» karar verilir? Mahkemece geçici mühlet kararı verildikten sonra kesin mühlet kararı verilmesi halinde olduğu gibi aşağıdaki durumların gerçekleşmesi halinde, komiserin yazılı raporu üzerine mahkemece geçici mühlet kararı kaldırılarak konkordato talebinin reddine ve borçlunun iflâsına karar verilir:
1) Borçlunun malvarlığının korunması için iflasın açılması gerekiyorsa.
2) Konkordatonun başarıya ulaşamayacağı anlaşılıyorsa.
3) Borçlu, İİK 297 nci maddeye aykırı davranır veya komiserin talimatlarına uymazsa.
4) Borca batık olduğu anlaşılan bir sermaye şirketi veya kooperatif, konkordato talebinden feragat ederse.
iflâsa tâbi olmayan borçlu hakkında ise aşağıdaki durumların gerçekleşmesi halinde geçici mühlet kararının kaldırılarak «konkordato talebinin reddine» karar verilir? (İİK. 287/V)
1) Konkordatonun başarıya ulaşamayacağı anlaşılıyorsa.
2) Borçlu, 297 nci maddeye aykırı davranır veya komiserin talimatlarına uymazsa.
Bu hallerin geçici mühlet kararı verilmesinden sonra gerçekleşmesi durumunda, komiserin yazılı raporu üzerine mahkemece geçici mühlet kararının kaldırılarak konkordato talebinin reddine karar verilir.
* Geçici konkordato mühleti ne gibi sonuçlar doğurur (İİK. 288/I) Geçici mühlet, kesin mühletin sonuçlarını (İİK.mad. 294-297) doğurur(İİK. m. 288/I). Geçici mühlet sonuçlarını, kesin mühlet gibi kararın verildiği tarihten itibaren doğurmaya başladığından, mahkemenin, iflâs prosedüründe olduğu gibi, “geçici mühletin verildiği günü ve saati”, kararında açıkça belirtmesi gerekir. İİK md. 286‘da öngörülen belgeleri eksiksiz olarak dava dilekçesine ekleyerek konkordato talebinde bulunan borçlunun bu talebini inceleyen mahkeme geçici mühlet kararı verince, kesin mühletin İİK. mad. 294-297‘de öngörülen sonuçları doğacak. Örneğin; borçlu hakkında evvelce başlamış takipler duracak, ihtiyati tedbir ve ihtiyati haciz kararları uygulanmayacak, borçluya karşı hiçbir takip yapılamayacaktır. (İİK.mad. 294/I)
– Mahkemece, geçici mühlet kararı, ticaret sicili gazetesinde ve Basın-İlan Kurumunun resmî ilan portalında ilan olunur ve derhal tapu müdürlüğüne, ticaret sicili müdürlüğüne, vergi dairesine, gümrük ve posta idarelerine, Türkiye Bankalar Birliğine, Türkiye Katılım Bankaları Birliğine, mahalli ticaret odalarına, sanayi odalarına, taşınır kıymet borsalarına, Sermaye Piyasası Kuruluna ve diğer lazım gelen yerlere bildirilir (İİK.mad. 288/II).
*Alacaklıların geçici mühlet kararına itiraz hakkı var mıdır? (İİK. 288/II, ) İİK. mad. 288/II, c.2 uyarınca ticaret mahkemesince geçici mühlet kararı ticaret sicili gazetesinde, basın ilan kurumunun resmi ilan portalında ilan edilirken alacaklılar, 7 günlük kesin süre içinde dilekçe ile ticaret mahkemesinde itiraz ederek konkordato mühleti verilmesini gerektiren bir hal bulunmadığını delilleri ile birlikte bildirerek konkordato talebinin reddine karar verilmesini isteyebilirler.
