• Fihrist

  • Uluslararası Boşanma 2025: Türkiye’den Dünyaya Adım Adım
  • Uluslararası Boşanmanın Temel Unsurları ve Yetkili Mahkeme Belirleme
  • Uygulanacak Hukukun Belirlenmesi: Hukuk Bağlantısı ve Milli Hukuk
  • Kararların Tanınması ve Tenfizi: Lahey Sözleşmeleri ve Türkiye
  • Türkiye’nin Uluslararası Boşanma Hukukundaki Konumu ve Gelecek Beklentileri

Uluslararası Boşanma 2025: Türkiye’den Dünyaya Adım Adım

Uluslararası boşanmalar, küreselleşmenin ve artan hareketliliğin bir sonucu olarak giderek karmaşıklaşan bir hukuki alan haline gelmektedir. Özellikle Türkiye’den farklı ülkelere göç eden veya yabancı uyruklu eşlerle evlilik yapan vatandaşlarımızın boşanma süreçleri, uluslararası özel hukuk kuralları çerçevesinde değerlendirilmektedir. “Uluslararası Boşanma 2025: Türkiye’den Dünyaya Adım Adım” başlığı altında, bu alandaki güncel durum, karşılaşılan zorluklar, gelecekteki olası gelişmeler ve Türkiye’nin bu süreçteki rolü detaylı bir şekilde incelenecektir. Bu makale, uluslararası boşanma hukuku alanında Türkiye’deki avukatlara, hukuk öğrencilerine ve konuyla ilgili bilgi edinmek isteyen herkese rehberlik etmeyi amaçlamaktadır.

Uluslararası Boşanmanın Temel Unsurları ve Yetkili Mahkeme Belirleme

Uluslararası boşanma davalarında en önemli sorunlardan biri, hangi ülkenin mahkemesinin yetkili olduğunun belirlenmesidir. Bu konuda, genellikle Lahey Uluslararası Özel Hukuk Konferansı’nın hazırladığı 1996 tarihli “Uluslararası Aile Hukuku Konusunda Yetki, Uygulanacak Hukuk, Kararların Tanınması, Tenfiz ve İşbirliği” Sözleşmesi (Lahey 1996 Sözleşmesi) ve Türkiye’nin taraf olduğu diğer uluslararası anlaşmalar dikkate alınır. Türkiye, Lahey 1996 Sözleşmesi’ne taraf değildir, bu durum bazı durumlarda yetki belirleme sürecini karmaşıklaştırabilir.

Genel olarak, boşanma davasında yetkili mahkeme, eşlerden birinin sürekli olarak ikamet ettiği ülke veya evliliğin merkezi olan ülkenin mahkemeleridir. Ancak, bu kuralın istisnaları da bulunmaktadır. Örneğin, davalı eşin ikamet ettiği ülke mahkemesi, davacının ikamet ettiği ülke mahkemesi gibi farklı kriterler de yetki belirlemede rol oynayabilir. Örneğin, bir Türk vatandaşının Almanya’da ikamet eden yabancı uyruklu eşinden boşanmak istemesi durumunda, hem Türkiye hem de Almanya mahkemeleri yetkili olabilir. Bu durumda, davacı eşin hangi mahkemeye başvuracağını belirlemesi önemlidir. Mahkeme seçimi, uygulanacak hukuk ve kararın tanınması açısından önemli sonuçlar doğurabilir.

Uygulanacak Hukukun Belirlenmesi: Hukuk Bağlantısı ve Milli Hukuk

Yetkili mahkeme belirlendikten sonra, boşanma davasına hangi ülkenin hukukunun uygulanacağı sorusu gündeme gelir. Bu konuda da uluslararası özel hukuk kuralları geçerlidir. Uygulanacak hukuk, genellikle eşlerin milli hukuku, evliliğin merkezi olan ülkenin hukuku veya davanın açıldığı ülkenin hukuku gibi farklı kriterlere göre belirlenir. Türkiye Hukuk Usulü Kanunu’nda (HUK) bu konuda detaylı hükümler bulunmaktadır.

Örneğin, Türkiye’de ikamet eden bir Türk vatandaşının, İngiltere’de ikamet eden İngiliz uyruklu eşinden boşanmak istemesi durumunda, uygulanacak hukuk belirlenirken eşlerin milli hukukları (Türk ve İngiliz hukuku) dikkate alınabilir. HUK’un 16. maddesi uyarınca, mahkeme, tarafların milli hukuklarını dikkate alarak veya davanın bağlantılı olduğu ülkenin hukukunu uygulayabilir. Bu durumda, mahkeme, tarafların menfaatlerini ve adalet ilkesini gözeterek bir seçim yapacaktır. Uygulanacak hukukun belirlenmesi, boşanmanın geçerliliği, mal paylaşımı, nafaka ve çocukların velayeti gibi konularda önemli farklılıklara yol açabilir.

Kararların Tanınması ve Tenfizi: Lahey Sözleşmeleri ve Türkiye

Uluslararası boşanma davalarında, bir ülkede verilen boşanma kararının diğer bir ülkede tanınması ve tenfiz edilmesi (uygulanması) önemli bir sorundur. Bu konuda, Lahey 1996 Sözleşmesi ve diğer ikili anlaşmalar önemli rol oynamaktadır. Türkiye, Lahey 1996 Sözleşmesi’ne taraf olmadığı için, yabancı mahkeme kararlarının Türkiye’de tanınması ve tenfizi genellikle HUK’un ilgili hükümleri uyarınca yapılır.

HUK’un 50-54. maddeleri, yabancı mahkeme kararlarının tanınması ve tenfizi için gerekli şartları düzenlemektedir. Bu şartlar arasında, yabancı mahkeme kararının kesin olması, Türkiye kamu düzenine aykırı olmaması ve tarafların haklarını ihlal etmemesi gibi hususlar yer almaktadır. Örneğin, Almanya’da verilen bir boşanma kararının Türkiye’de tanınması için, kararın kesinleşmiş olması ve Türkiye’deki kamu düzenine aykırı olmaması gerekmektedir. Kararın tanınması ve tenfizi süreci, genellikle uzun ve karmaşık olabilir. Bu nedenle, uluslararası boşanma davalarında uzman bir avukatın desteği önemlidir.

Türkiye’nin Uluslararası Boşanma Hukukundaki Konumu ve Gelecek Beklentileri

Türkiye, uluslararası boşanma hukuku alanında önemli bir potansiyele sahiptir. Ancak, Lahey 1996 Sözleşmesi’ne taraf olmaması, bazı durumlarda uluslararası boşanma süreçlerini karmaşıklaştırabilmektedir. Türkiye’nin, Lahey 1996 Sözleşmesi’ne taraf olması, uluslararası boşanma davalarında daha öngörülebilir ve etkin bir hukuki çerçeve sağlayacaktır. Ayrıca, Türkiye’nin diğer ülkelerle ikili anlaşmalar yapması da, yabancı mahkeme kararlarının tanınması ve tenfizi süreçlerini kolaylaştırabilir.

Son yıllarda, Türkiye’den farklı ülkelere göç eden vatandaşlarımızın sayısında artış görülmektedir. Bu durum, uluslararası boşanma davalarının sayısını da artırmaktadır. Türkiye’deki avukatların, uluslararası özel hukuk konusunda uzmanlaşması ve uluslararası boşanma davalarında tara