-
Fihrist
Boşanma Sonrası Çocuk Hakları 2025: Yasal ve Psikolojik Rehber
Boşanma, aile yapısında önemli bir değişimdir ve bu değişimden en çok etkilenenler genellikle çocuklardır. Türkiye’de boşanma oranlarının artmasıyla birlikte, boşanma sonrası çocuk hakları ve bu süreçte çocukların psikolojik iyi oluşu giderek daha fazla önem kazanmaktadır. Bu makale, 2025 yılı itibarıyla boşanma sonrası çocuk haklarına dair yasal çerçeveyi ve bu süreçte çocukların ihtiyaç duyabileceği psikolojik desteği detaylı bir şekilde inceleyecektir. Amaç, boşanma sürecinde yer alan ebeveynlere, avukatlara ve diğer ilgili profesyonellere kapsamlı bir rehber sunmaktır.
Yasal Çerçeve: Türkiye’de Boşanma Sonrası Çocuk Hakları
Türk Medeni Kanunu (TMK) ve ilgili mevzuat, boşanma sonrası çocuk haklarını düzenleyen temel yasal kaynaktır. TMK’nın 182. maddesi, velayetin çocuğun menfaatine göre düzenlenmesi gerektiğini belirtir. 2025 itibarıyla, mahkemeler velayet kararlarını verirken çocuğun yüksek menfaatini ön planda tutmaya devam etmektedir. Bu, çocuğun fiziksel, duygusal, sosyal ve eğitimsel ihtiyaçlarının karşılanmasını içerir.
Velayet Türleri: Boşanma sonrası velayet genellikle iki şekilde düzenlenir: Ortak Velayet ve Tek Velayet. Ortak velayet, çocuğun her iki ebeveynin de sorumluluğunda olduğu ve kararların birlikte alındığı bir sistemdir. Tek velayet ise, çocuğun bakım ve eğitiminin bir ebeveynin sorumluluğunda olduğu bir sistemdir. Mahkeme, her iki ebeveynin çocuğun gelişimine katkıda bulunabileceği durumlarda ortak velayeti tercih edebilir. Ancak, ebeveynler arasında şiddet, ihmal veya çocuğun menfaatine aykırı davranışlar söz konusu olduğunda tek velayet verilebilir. 2024’te yapılan bazı yasal değişiklikler, ortak velayetin daha yaygın uygulanmasını teşvik etmiştir.
Maddi Destek (Nafaka): Boşanma sonrası çocukların maddi ihtiyaçlarının karşılanması için nafaka ödenmesi zorunludur. Nafaka miktarı, çocuğun ihtiyaçları, ebeveynlerin ekonomik durumları ve çocuğun yaşı gibi faktörler dikkate alınarak belirlenir. Nafaka, çocuğun eğitim, sağlık, giyim ve diğer temel ihtiyaçlarını karşılamak için kullanılır. Nafaka ödeme yükümlülüğü, çocuk reşit olana kadar devam eder, ancak mahkeme çocuğun özel durumunu göz önünde bulundurarak bu süreyi uzatabilir.
İletişim Hakkı: Velayeti almayan ebeveynin, çocukla düzenli olarak görüşme ve iletişim kurma hakkı vardır. Bu hak, çocuğun her iki ebeveynle de sağlıklı bir ilişki sürdürmesini sağlamak amacıyla korunur. Mahkeme, iletişim hakkının nasıl kullanılacağını (görüşme sıklığı, süresi, yeri vb.) belirler. Ebeveynler arasında anlaşmazlık olması durumunda, mahkeme çocuğun yüksek menfaatini gözeterek bir düzenleme yapar. Örneğin, çocuğun okul performansı düşüyorsa veya duygusal olarak zorlanıyorsa, mahkeme görüşme sıklığını azaltabilir veya gözetimli görüşme düzenleyebilir.
Psikolojik Etkiler ve Çocukların İhtiyaçları
Boşanma, çocuklar için stresli ve travmatik bir deneyim olabilir. Çocukların yaşları, kişilikleri ve boşanma sürecinin nasıl yönetildiği, boşanmanın psikolojik etkilerini önemli ölçüde etkiler. Küçük çocuklar (0-5 yaş), boşanmayı genellikle anlamakta zorlanırlar ve kaygı, korku veya öfke gibi duygular yaşayabilirler. Okul çağındaki çocuklar (6-12 yaş), boşanmanın nedenlerini anlamaya çalışabilirler ve suçluluk, sadakat çatışması veya performans düşüşü gibi sorunlar yaşayabilirler. Ergenler (13-18 yaş), boşanmaya daha rasyonel bir şekilde yaklaşabilirler, ancak yine de öfke, depresyon veya kimlik karmaşası gibi sorunlar yaşayabilirler.
Çocukların İhtiyaçları: Boşanma sürecinde çocukların en çok ihtiyaç duyduğu şeyler şunlardır:
- Güvenlik ve İstikrar: Çocuklar, hayatlarında bir istikrar ve güvenlik duygusu hissetmeye ihtiyaç duyarlar. Ebeveynler, çocuklarına güvende olduklarını ve sevilmeye devam ettiklerini hissettirmelidirler.
- Açık İletişim: Çocuklarla boşanma hakkında açık ve dürüst bir şekilde konuşulmalıdır. Ancak, konuşmalar çocuğun yaşına ve anlayış seviyesine uygun olmalıdır.
- Ebeveynlerin İşbirliği: Ebeveynler, çocuklarının ihtiyaçlarını ön planda tutarak işbirliği yapmalıdırlar. Çocukları ebeveynler arasındaki çatışmalara dahil etmekten kaçınılmalıdır.
- Profesyonel Destek: Çocuklar, boşanma sürecinde bir çocuk psikoloğu veya terapistten destek alabilirler. Bu destek, çocukların duygusal sorunlarla başa çıkmalarına ve uyum sağlamalarına yardımcı olabilir.
Örnek Vaka: 7 yaşındaki Ali, anne ve babasının boşanmasıyla birlikte okul başarısında düşüş yaşamıştır. Ali, sürekli olarak anne ve babasını özlediğini ve onlarla birlikte olmak istediğini dile getirmiştir. Bir çocuk psikoloğu tarafından yapılan görüşmeler sonucunda, Ali’nin boşanma sürecinde yaşadığı kaygı ve üzüntünün okul başarısını etkilediği tespit edilmiştir. Psikolog, Ali’ye duygusal destek sağlamış ve anne babasıyla daha sağlıklı bir iletişim kurmasına yardımcı olmuştur. Sonuç olarak, Ali’nin okul başarısı yeniden yükselmiş ve duygusal durumu iyileşmiştir.
2025’te Beklenen Gelişmeler ve Öneriler
2025 itibarıyla, boşanma sonrası çocuk haklarına ilişkin yasal düzenlemelerde ve uygulamalarda daha fazla hassasi
