-
Fihrist
Saklı Pay İhlali Davası: 2025 Görevli ve Yetkili Mahkeme Rehberi
Saklı pay, Türk Borçlar Kanunu (TBK) kapsamında miras hukukunda önemli bir yer tutan ve mirasçılardan bir kısmına, miras paylaşımında belirli malların devrini sağlayan bir haktır. Saklı payın ihlali durumunda, hak sahibi mirasçının dava açarak hakkını geri alması mümkündür. Bu makalede, saklı pay ihlali davalarının hangi mahkemelerde açılacağı, 2025 yılı itibarıyla görevli ve yetkili mahkemelerin belirlenmesi ve dava sürecine ilişkin önemli bilgiler sunulacaktır.
Saklı Pay Kavramı ve İhlali
TBK’nın 506. maddesi uyarınca, saklı pay, miras bırakanın, hayatta kalan eşi ve altsoyu (çocukları) için miras paylaşımından önce belirli bir miktar malın ayrılmasını ifade eder. Bu pay, miras bırakanın dilediği mallardan oluşabilir. Saklı payın amacı, mirasçılarının temel ihtiyaçlarının karşılanmasını sağlamak ve miras paylaşımında adil bir denge oluşturmaktır. Saklı payın ihlali, miras bırakanın vasiyetnameyle veya miras sözleşmesiyle saklı payı aşan bir şekilde mal varlığını devretmesi veya miras paylaşımında saklı pay hakkının göz ardı edilmesi durumunda ortaya çıkar.
Saklı pay ihlali genellikle aşağıdaki şekillerde görülebilir:
- Vasiyetname ile saklı payın aşılması
- Miras sözleşmesi ile saklı payın aşılması
- Miras paylaşımında saklı pay hakkının tanınmaması
- Saklı paya konu malların miras bırakan tarafından yaşamı boyunca hibe edilmesi veya satılması
Saklı Pay İhlali Davasının Türleri
Saklı pay ihlali durumunda açılabilecek başlıca davalar şunlardır:
- Saklı Payın İadesi Davası (TBK m. 508): Miras bırakanın vasiyetname veya miras sözleşmesi ile saklı payı aşan bir şekilde mal varlığını devretmesi durumunda, saklı pay hakkına sahip mirasçı tarafından açılır. Amaç, saklı paya konu malların değerinin iadesini sağlamaktır.
- Saklı Payın Tazmini Davası (TBK m. 509): Saklı paya konu malların miras bırakan tarafından yaşamı boyunca hibe edilmesi veya satılması durumunda, saklı pay hakkına sahip mirasçı tarafından açılır. Amaç, saklı payın değerinin tazmin edilmesini sağlamaktır.
- Vasiyetnamenin Tenkisi Davası (TBK m. 518): Vasiyetnamenin saklı payı ihlal etmesi durumunda, saklı pay hakkına sahip mirasçı tarafından vasiyetnamenin iptalini veya düzeltilmesini talep etmek için açılır.
2025 Yılı İtibarıyla Görevli ve Yetkili Mahkeme
Saklı pay ihlali davalarının görevli ve yetkili mahkemesi, davanın türüne ve konusuna göre değişiklik gösterir. 2025 yılı itibarıyla bu konuda aşağıdaki kurallar geçerlidir:
Görevli Mahkeme
Saklı pay ihlali davalarında Aile Mahkemeleri görevlidir. 2018 yılında yapılan düzenleme ile miras davalarının büyük bir kısmı Aile Mahkemelerine devredilmiştir. Bu nedenle, saklı payın iadesi, tazmini veya vasiyetnamenin tenkisi davaları da Aile Mahkemelerinde açılmalıdır. Ancak, bazı durumlarda görevli mahkeme belirlenirken dikkatli olunmalıdır. Örneğin, dava konusu saklı paya konu mallar gayrimenkul ise, gayrimenkulün bulunduğu yer Aile Mahkemesi görevli olacaktır.
Yetkili Mahkeme
Yetkili mahkeme ise genellikle miras bırakanın son yerleşim yerinin bulunduğu yer Aile Mahkemesidir (HMK m. 32). Miras bırakanın birden fazla yerleşim yeri varsa, esas yerleşim yeri yetkili mahkemeyi belirler. Esas yerleşim yeri belirlenemezse, en son ikametgahı yetkili olacaktır. Ancak, saklı pay ihlali davasında, davalının (mirasçıların) ikametgahı da yetkili mahkeme olarak kabul edilebilir (HMK m. 33). Bu durum, özellikle davalının miras bırakanın son yerleşim yerinden uzakta bulunması halinde önemlidir.
Örnek 1: Miras bırakan İstanbul’da ikamet ederken vefat etmiş ve vasiyetname ile saklı payı aşan bir şekilde mal varlığını devretmiştir. Bu durumda, saklı payın iadesi veya vasiyetnamenin tenkisi davası İstanbul Aile Mahkemelerinde açılmalıdır.
Örnek 2: Miras bırakan Ankara’da ikamet ederken vefat etmiş ve yaşamı boyunca bir miktar malını hibe etmiştir. Saklı pay hakkına sahip mirasçı, hibe edilen malların değerinin tazmini için Ankara Aile Mahkemelerinde dava açabilir. Ancak, hibe alan mirasçı İstanbul’da ikamet ediyorsa, dava İstanbul Aile Mahkemelerinde de açılabilir.
Dava Süreci ve Dikkat Edilmesi Gerekenler
Saklı pay ihlali davası açmadan önce aşağıdaki hususlara dikkat etmek önemlidir:
- Dava Açma Süresi: Saklı payın iadesi veya tazmini davalarında dava açma süresi, mirasın paylaşılmasından veya vasiyetnamenin icrasından itibaren bir yıldır (TBK m. 508, 509). Vasiyetnamenin tenkisi davasında ise dava açma süresi, vasiyetnamenin mirasçılara tebliğinden itibaren altı aydır (HMK m. 608).
- Delil Toplama: Saklı pay ihlalini kanıtlamak
