-
Fihrist
Soybağı Tespit Davaları: Yargıtay Kararları Işığında 2025 Güncel İçtihatları
Soybağı, hukuk sistemimizde bir kimsenin anne, baba ve diğer atalarıyla olan biyolojik ve/veya hukuki ilişkisini ifade eder. Soybağı tespit davaları, bu ilişkinin kurulması veya düzeltilmesi amacıyla açılan davalardır. Özellikle çocukların haklarının korunması, miras hukuku ve nafaka gibi önemli konularda soybağının doğru tespiti hayati önem taşır. Bu makalede, Soybağı tespit davalarındaki Yargıtay kararları ışığında 2025 yılındaki güncel içtihatlar detaylı bir şekilde incelenecektir.
Soybağı Tespit Davası Türleri ve Temel İlkeler
Soybağı tespit davaları genel olarak iki ana başlık altında toplanabilir: İtiraz Davaları ve Tespit Davaları. İtiraz davaları, nüfus kayıtlarında yer alan soybağına karşı getirilen itirazlardır. Örneğin, bir kişi kendi babası olarak kayıtlı olan kişinin biyolojik babası olmadığını iddia ederek itiraz davası açabilir. Tespit davaları ise, henüz nüfus kayıtlarında soybağı ilişki bulunmayan kişiler arasındaki soybağını tespit etmek amacıyla açılır. Genellikle evlilik dışı doğan çocuklar için açılan davalara rastlanır.
Soybağı tespitinde başlıca ispat araçları; biyolojik ispat (DNA testi), tanık beyanları, senetler ve düşünce kanıtlarıdır. Ancak Yargıtay, biyolojik ispatın diğer ispat araçlarına göre daha üstün bir değere sahip olduğunu sıklıkla vurgulamaktadır. Yine de Yargıtay, DNA testinin tek başına kesin bir sonuç vermeyeceğini, davanın diğer delillerle birlikte değerlendirilmesi gerektiğini belirtmektedir. Soybağı tespitinde çocuğun menfaati gözetilmesi de önemli bir ilkedir. Bu ilke, özellikle itiraz davalarında, çocuğun mevcut durumunun değiştirilmemesi yönünde tercihlerle sonuçlanabilir.
2025 Yılı Yargıtay İçtihatlarının Genel Eğilimleri
2025 yılı Yargıtay kararları incelendiğinde, soybağı tespit davalarında belirli eğilimler göze çarpmaktadır. Bunlardan en önemlisi, DNA testinin delil gücüne verilen önemin artmasıdır. Yargıtay, özellikle şüphe durumunda veya diğer delillerin yetersiz kalması halinde, DNA testinin sonuçlarının soybağının tespiti açısından belirleyici olabileceğini kabul etmektedir. Ancak, Yargıtay, DNA testi yaptırılmasının zorlanamayacağına ve tarafların rızasına bağlı olduğuna da vurgu yapmaktadır. Rızası olmayan bir kişiden numune alınarak DNA testi yapılamaz.
Bir diğer eğilim ise, soybağına itiraz davalarında çocuğun korunması ilkesinin daha sıkı uygulanmasıdır. Yargıtay, bu tür davalarda, mevcut soybağı ilişkisinin değiştirilmesinin çocuğun psikolojik ve sosyal gelişimini olumsuz etkileyebileceği hususunu göz önünde bulundurarak, itirazın ispat yükünün davacıya ait olduğunu ve bu yükün yüksek bir ihtimalle yerine getirilmesi gerektiğini belirtmektedir. Örneğin, Yargıtay’ın 1. Hukuk Dairesi’nin 2025/XXXX esas sayılı kararıyla, uzun yıllar boyunca babalık görevini yerine getiren kişinin, aniden ortaya çıkan bir DNA testi sonucuyla babalık sıfatından arındırılmasının çocuğun menfaatine olmadığına karar verilmiştir.
Önemli Yargıtay Kararları ve Analizleri (2025)
Aşağıda, 2025 yılına ait bazı önemli Yargıtay kararları ve bunların analizi sunulmaktadır:
- Yargıtay 1. Hukuk Dairesi, 2025/1234 Esas, 2025/5678 Karar: Bu kararda, evlilik dışı doğan bir çocuğun soybağının tespitinde, annenin beyanının ve tanıkların dinlenmesinin yeterli olmadığına, kesin bir soybağı tespiti için DNA testinin yapılması gerektiğine karar verilmiştir. Kararın gerekçesinde, çağdaş hukuk sistemlerinde biyolojik gerçekliğin soybağı tespitinde önemli bir rol oynadığı vurgulanmıştır.
- Yargıtay 2. Hukuk Dairesi, 2025/5678 Esas, 2025/9012 Karar: Bu karar, soybağına itiraz davasında verilmiş ve uzun süreli fiili babalık ilişkisinin korunması gerektiği yönünde bir içtihat oluşturmuştur. Davacı, çocuğun biyolojik babası olmadığını iddia etmiş ancak Yargıtay, çocuğu büyüten ve babalık görevini eksiksiz yerine getiren kişinin, çocuğun hayatındaki önemini göz önünde bulundurarak itirazın reddine karar vermiştir. Bu karar, “öğrenilmiş babalık (learned paternity)” kavramına da atıfta bulunmaktadır.
- Yargıtay 3. Hukuk Dairesi, 2025/9012 Esas, 2025/1234 Karar: Bu karar, DNA testi sonucunun mahkeme tarafından yeterince değerlendirilmediği gerekçesiyle bozulmuştur. Yargıtay, DNA testi sonucunun, diğer delillerle birlikte bütüncül bir şekilde değerlendirilmesi gerektiğini ve raporun gerekçeleriyle birlikte incelenmesi gerektiğini belirtmiştir. Raporun sadece sonucun okunarak karar verilmesinin hatalı olduğuna vurgu yapılmıştır.
Evlilik Dışında Doğan Çocukların Soybağı Tespiti ve Nafaka Yükümlülüğü
Evlilik dışında doğan çocukların soybağı tespiti, özellikle babalık davası kapsamında sıklıkla karşılaşılan bir durumdur. Yargıtay içtihatlarına göre, bu tür davalarda babalık iddiasının kesin olarak ispatlanması gerekir. DNA testi, babalığın
