-
Fihrist
Velayet Davası Hangi Mahkemede Açılır? 2025 Görevli ve Yetkili Mahkeme Rehberi
Velayet, bir çocuğun bakım, gözetim, eğitim ve temsilinden sorumlu olan kişinin belirlendiği hukuki bir statüdür. Boşanma, ayrılık veya ebeveynlerden birinin vefatı gibi durumlarda velayet düzenlemesi yapılması gerekebilir. Velayet davası açmadan önce, davanın hangi mahkemede açılacağını doğru bir şekilde belirlemek büyük önem taşır. Bu makalede, 2025 yılı itibarıyla velayet davalarında görevli ve yetkili mahkemeler detaylı bir şekilde incelenecektir.
Velayet Davası Çeşitleri ve Görevli Mahkeme
Velayet davaları genel olarak iki ana kategoriye ayrılır: boşanma veya ayrılık davası ile birlikte açılan velayet davaları ve bağımsız velayet davaları. Bu ayrım, görevli mahkemenin belirlenmesinde kritik bir rol oynar.
- Boşanma/Ayrılık Davası ile Birlikte Açılan Velayet Davaları: Bu durumda, velayet talebi genellikle boşanma veya ayrılık davasının bir parçası olarak Aile Mahkemelerinde görülür. Aile Mahkemeleri, boşanma, ayrılık, velayet, nafaka ve diğer aile hukukuna ilişkin uyuşmazlıkların çözümünde görevlidir.
- Bağımsız Velayet Davaları: Ebeveynler evli değilse veya boşanma/ayrılık davası açılmamışsa, velayet talebi bağımsız bir dava olarak Aile Mahkemelerinde açılır. Örneğin, çocuğun babası vefat etmiş ve anne çocuğun velayetini almak istiyorsa, bu durumda bağımsız bir velayet davası açılması gerekir.
Önemli Not: 1 Ocak 2019 tarihinde yürürlüğe giren 7188 sayılı Kanun ile İhtisas Mahkemeleri kurulmuş ve Aile Mahkemeleri de bu kapsamda ihtisas mahkemesi haline gelmiştir. Bu nedenle, velayet davaları artık doğrudan Aile Mahkemelerinde görülmektedir.
Velayet Davasında Yetkili Mahkeme Belirlemesi
Görevli mahkeme belirlendikten sonra, yetkili mahkemenin belirlenmesi gerekir. Yetkili mahkeme, davanın görüleceği somut mahkemeyi ifade eder. Velayet davalarında yetki, genellikle çocuğun ikametgahına göre belirlenir. Ancak, bazı özel durumlar da yetkiyi etkileyebilir.
Çocuğun İkametgahı Esası
Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun (HMK) 32. maddesi uyarınca, aile davalarında (velayet davaları da dahil) yetkili mahkeme, davalı veya davalılardan birinin ikametgahı veya davanın açıldığı tarihte davalının bulunduğu yer mahkemesidir. Ancak, velayet davalarında çocuğun menfaati ön planda tutulduğundan, çocuğun ikametgahı genellikle öncelikli olarak dikkate alınır.
Örnek 1: Anne ve baba boşanmış ve çocuk annesiyle birlikte İstanbul’da yaşamaktadır. Baba, çocuğun velayetini almak için dava açmak isterse, dava İstanbul Aile Mahkemelerinde açılmalıdır.
Örnek 2: Anne ve baba evli değil ve çocuk babasıyla birlikte Ankara’da yaşamaktadır. Anne, çocuğun velayetini almak için dava açmak isterse, dava Ankara Aile Mahkemelerinde açılmalıdır.
İstisnai Durumlar
Çocuğun ikametgahı esasına bazı istisnalar getirilebilir:
- Çocuğun Menfaati: Mahkeme, çocuğun yüksek menfaatini gözeterek, farklı bir Aile Mahkemesini yetkili kılabilir. Örneğin, çocuğun sürekli olarak başka bir şehirdeki akrabalarıyla vakit geçirmesi ve bu durumun çocuğun gelişimine olumlu katkı sağlaması durumunda, mahkeme o şehirdeki Aile Mahkemesini yetkili kılabilir.
- Davalının İkametgahı: Davalının ikametgahı, çocuğun ikametgahından uzakta olsa bile, davalının bulunduğu yer mahkemesi de yetkili olabilir. Ancak, bu durumda mahkeme, çocuğun menfaatini daha iyi koruyabilecek olan Aile Mahkemesini belirleyebilir.
- Uluslararası Velayet Uyuşmazlıkları: Eğer ebeveynler farklı ülkelerde yaşıyorsa, uluslararası özel hukuk kuralları ve ilgili uluslararası anlaşmalar (örneğin, Lahey Velayet Sözleşmesi) devreye girer. Bu durumda, yetkili mahkeme belirlenmesi daha karmaşık olabilir ve genellikle çocuğun sürekli olarak yaşadığı ülkedeki mahkeme yetkili kabul edilir.
2025 Yılında Velayet Davası Açarken Dikkat Edilmesi Gerekenler
2025 yılında velayet davası açmayı planlayanların dikkat etmesi gereken bazı önemli hususlar şunlardır:
- Dava Açma Süresi: Velayet davası, boşanma veya ayrılık davası ile birlikte açılıyorsa, genellikle boşanma/ayrılık davasının açılmasıyla birlikte açılır. Bağımsız bir velayet davası ise, çocuğun hayatında önemli bir değişiklik olduğunda (örneğin, ebeveynlerden birinin yaşam koşullarının değişmesi) veya çocuğun menfaati gerektirdiğinde açılabilir.
- Delil Toplama: Velayet davasında, çocuğun yüksek menfaatini destekleyen delillerin toplanması önemlidir. Bu deliller arasında çocuğun sağlık raporları, okul kayıtları, tanık ifadeleri ve diğer ilgili belgeler yer alabilir.
- Avukat Desteği: Velayet davaları karmaşık hukuki süreçler içerebilir. Bu nedenle, bir avukattan hukuki destek almak, davanın doğru bir şekilde yürütülmesini ve çocuğun menfaatlerinin korunmasını sağlayabilir.
- Çocuğun Dinlenmesi
