-
Fihrist
Boşanma Davası Hangi Mahkemede Açılır? 2025 Güncel Yetkili ve Görevli Mahkeme Rehberi
Boşanma davası açmayı düşünenlerin en sık karşılaştığı sorulardan biri, davanın hangi mahkemede açılacağıdır. Yanlış bir mahkemede dava açılması, davanın usulden reddedilmesi gibi ciddi sonuçlara yol açabilir. Bu nedenle, davanın açılacağı mahkemeyi doğru belirlemek büyük önem taşır. Bu makalede, 2025 yılı itibarıyla boşanma davalarında görevli ve yetkili mahkemeler hakkında kapsamlı bir rehber sunacağız. Türk Medeni Kanunu (TMK) ve Hukut Muhakemeleri Kanunu (HMK) çerçevesinde konuyu detaylıca inceleyeceğiz.
Görevli Mahkeme: Aile Mahkemesi
Türk Medeni Kanunu’nun 169. maddesi ve 6284 sayılı Ailenin Korunması ve Kadına Karşı Şiddetin Önlenmesine Dair Kanun uyarınca, boşanma davlarına bakmakla görevli olan mahkeme, Aile Mahkemesi‘dir. Ancak, henüz tüm ilçelerde Aile Mahkemesi kurulmamıştır. Bu durumda, Asliye Hukuk Mahkemesi de boşanma davasına bakma yetkisine sahiptir.
Önemli Not: 2019 yılında yapılan düzenlemelerle, Aile Mahkemeleri sayısı artırılmış ve boşanma davalarında uzmanlaşma sağlanmaya çalışılmıştır. Bu nedenle, mümkünse dava Aile Mahkemesi’nde açılmalıdır. Ancak bir Aile Mahkemesi yoksa, Asliye Hukuk Mahkemesi devredilir.
Aile Mahkemesi Yoksa Ne Olur?
Bir ilçede Aile Mahkemesi bulunmuyorsa, o ilçenin bağlı olduğu Asliye Hukuk Mahkemesi boşanma davalarını görür. Asliye Hukuk Mahkemesi hakimleri, boşanma davalarına özel olarak eğitim almış olsalar da, Aile Mahkemesi kadar uzmanlaşmış olmayabilirler. Bu sebeple, Aile Mahkemesi’nin bulunduğu bir mercii bulunuyorsa oraya başvurmak her zaman daha avantajlıdır. Örneğin, Ayvalık ilçesinde Aile Mahkemesi bulunmamaktadır. Bu durumda Ayvalık Asliye Hukuk Mahkemesi boşanma davalarına bakmakla görevlidir.
Yetkili Mahkeme: Dava Açma İlkesi
Görevli mahkeme belirlendikten sonra, yetkili mahkemenin tespiti yapılır. Yetkili mahkeme, davanın belirli bir coğrafi bölgedeki hangi mahkemede görüleceğini belirler. Boşanma davalarında yetki, genellikle aşağıdaki ilkelere göre belirlenir:
- Genel Yetki Kuralı (HMK m. 32): Davanın, davalının yerleşim yeri mahkemesinde açılmasıdır.
- Davalı Yoksa veya Yerleşim Yeri Bilinmiyorsa (HMK m. 33): Davacının yerleşim yeri mahkemesi yetkilidir.
- Özel Yetki Kuralı (HMK m. 34): Boşanma davalarında, eşlerden birinin çekişmesiz olarak kabul ettiği yerleşim yeri mahkemesi de yetkilidir.
- Ortak Yerleşim Yeri Yoksa (HMK m. 35): Eşlerin son ortak yerleşim yeri mahkemesi yetkilidir. Eğer ortak bir yerleşim yeri hiç yoksa, davanın açıldığı tarihte davacının bulunduğu yer mahkemesi yetkilidir.
Örnek Olaylar ve Yetkili Mahkeme Belirleme
Örnek 1: Ayşe, Mehmet’e karşı Ankara’da ikamet ettiği yerde boşanma davası açmak ister. Mehmet ise İstanbul’da yaşamaktadır. Bu durumda, İstanbul Aile Mahkemesi yetkili olacaktır (genel yetki kuralı).
Örnek 2: Fatma, kocası Ali’nin yerleşim yerini bilmemektedir. Ali uzun süredir yurt dışındadır ve iletişimi kesmiştir. Fatma, kendi yerleşim yeri olan İzmir’de boşanma davası açabilir. Bu durumda, İzmir Aile Mahkemesi yetkili olacaktır (davalı yoksa veya yerleşim yeri bilinmiyorsa).
Örnek 3: Deniz ve Canan, boşanma konusunda anlaşamamaktadırlar. Ancak Canan, davanın Muğla’da açılmasına açıkça muvafakat etmiştir. Bu durumda, Muğla Aile Mahkemesi yetkili olacaktır (özel yetki kuralı).
Örnek 4: Elif ve Burak hiç birlikte bir yerde yaşamamıştır. İkisi de farklı şehirlerde ikamet etmektedirler. Elif, İstanbul’da boşanma davası açtığı tarihte Burak farklı bir şehirde yaşamaktadır. Bu durumda, İstanbul Aile Mahkemesi yetkili olacaktır (ortak yerleşim yerleri yoksa, davacının bulunduğu yer mahkemesi).
Dava Açma Süresi ve Zamanaşımı
Boşanma davalarında kesin bir zamanaşımı bulunmamaktadır. Yani, evlilik birliğinin sona ermesinden sonra herhangi bir zamanda boşanma davası açılabilir. Ancak, bazı özel durumlarda dava açma süresi sınırlı olabilir. Örneğin, evlilik dışı çocuğun babalık davası açma süresi, çocuğun doğduğu tarihten itibaren iki yıldır. Ayrıca, maddi ve manevi tazminat talepleri de dava açma süresine tabidir. Bu nedenle, dava açma konusunda gecikmemek ve bir avukattan hukuki yardım almak önemlidir.
Davalının Yurt Dışında İkamet Etmesi Durumu
Davalının yurt dışında ikamet etmesi durumunda, davacının yetkili mahkemeyi belirlemesi daha karmaşık olabilir. Bu durumda, davalının yurt dışında nereye
