-
Fihrist
Menfi Tespit Davası: 2025 Görevli ve Yetkili Mahkeme Rehberi
Menfi tespit davası, bir borcun varlığının veya miktarının kesin olarak belirlenmesi amacıyla açılan bir davadır. Genellikle, borçlu olduğu iddia edilen kişi, bu borcun yasal dayanağının olmadığını, tamamen veya kısmen ödenmiş olduğunu veya zamanaşımına uğradığını iddia ederek bu davayı açar. 2025 yılı itibarıyla menfi tespit davasının hangi mahkemede açılacağı, davanın konusuna ve değerine göre değişiklik göstermektedir. Bu rehber, 2025 yılında menfi tespit davası açmak isteyenlerin doğru mahkemeyi belirlemesine yardımcı olmayı amaçlamaktadır.
Menfi Tespit Davasının Temel Unsurları
Menfi tespit davasının temel amacı, alacaklının alacak iddiasına karşı bir savunma oluşturmaktır. Bu dava, alacaklının icra takibi başlatması durumunda, borçlunun bu takibe itiraz etmesiyle de açılabilir. Dava sonucunda mahkeme, borcun varlığını veya miktarını kesin olarak belirler. Eğer borçlu haklı bulunursa, alacaklının alacak iddiası reddedilir ve borçlu, alacaklının haksız yere yaptığı masraflardan sorumlu tutulabilir. Menfi tespit davası, genellikle aşağıdaki durumlarda açılır:
- Borcun yasal dayanağı bulunmuyor ise (örneğin, sözleşme geçersizdir).
- Borç tamamen veya kısmen ödenmiş ise.
- Borç zamanaşımına uğramış ise.
- Alacak miktarı konusunda uyuşmazlık var ise.
2025 Yılında Görevli Mahkeme Belirlemesi
2025 yılında menfi tespit davasının görevli mahkemesi, davanın konusuna ve alacak miktarının değerine göre belirlenir. Genel olarak iki ana mahkeme türü görevlidir: Tüketici Mahkemeleri ve Asliye Hukuk Mahkemeleri. Ayrıca, bazı özel durumlarda İcra Hukuk Mahkemeleri de görevli olabilir.
Tüketici Mahkemeleri
Tüketici mahkemeleri, tüketici uyuşmazlıklarında görevli ve yetkilidir. Eğer menfi tespit davası, tüketici kredisi, tüketici sözleşmesi veya tüketiciye yönelik bir hizmetten kaynaklanan bir borca ilişkinse, görevli mahkeme Tüketici Mahkemesi olacaktır. 2025 yılı itibarıyla, Tüketici Hakem Heyetlerinin karar verme sınırları da dikkate alınmalıdır. Belirli bir miktarın üzerindeki uyuşmazlıklar doğrudan Tüketici Mahkemelerine açılmalıdır. Örneğin, 2025’te bu sınır 100.000 TL olarak belirlenmişse, 100.000 TL’yi aşan tüketici kredisi borcuna ilişkin bir menfi tespit davası doğrudan Tüketici Mahkemesinde açılmalıdır.
Asliye Hukuk Mahkemeleri
Tüketici uyuşmazlığı dışında kalan, ticari veya genel nitelikteki borçlara ilişkin menfi tespit davaları Asliye Hukuk Mahkemelerinde açılır. Asliye Hukuk Mahkemelerinin görev alanı oldukça geniştir. Örneğin, bir mal satış sözleşmesinden kaynaklanan bir borcun menfi tespiti için açılacak dava, Asliye Hukuk Mahkemesine sunulmalıdır. 2025 yılında, Asliye Hukuk Mahkemelerinin görev sınırları, dava konusuna göre değişiklik gösterebilir. Örneğin, bazı durumlarda, belirli bir değerin üzerindeki davalar daha üst mahkemelere (örneğin, Bölge Adliye Mahkemesi) devredilebilir.
İcra Hukuk Mahkemeleri
Menfi tespit davası, genellikle icra takibine karşı açılan bir davadır. Eğer alacaklı tarafından başlatılan icra takibine karşı menfi tespit davası açılıyorsa, bu durumda İcra Hukuk Mahkemesi de görevli olabilir. Ancak, İcra Hukuk Mahkemesi’nin görevi, icra takibinin hukuka uygunluğunu denetlemekle sınırlıdır. Menfi tespit davasının esasına ilişkin karar, genellikle Asliye Hukuk veya Tüketici Mahkemesi tarafından verilir.
2025 Yılında Yetkili Mahkeme Belirlemesi
Görevli mahkeme belirlendikten sonra, yetkili mahkeme de belirlenmelidir. Yetkili mahkeme, davanın nerede açılacağını gösterir. Genel olarak, menfi tespit davasında yetkili mahkeme, aşağıdaki kriterlere göre belirlenir:
- Davalı Borçlunun İkametgahı: Davalı borçlunun ikametgahı, genellikle yetkili mahkemeyi belirleyen en önemli faktördür.
- Borcun Doğduğu Yer: Borcun doğduğu yer, yani borca neden olan olayın gerçekleştiği yer de yetkili mahkeme için bir kriter olabilir.
- Sözleşmenin İcra Edileceği Yer: Eğer borç, bir sözleşmeden kaynaklanıyorsa, sözleşmenin icra edileceği yer de yetkili mahkeme olabilir.
Örneğin, İstanbul’da ikamet eden bir borçluya karşı, Ankara’da doğan bir borcun menfi tespiti için açılacak dava, genellikle İstanbul Asliye Hukuk Mahkemesi veya Ankara Asliye Hukuk Mahkemesi’nde açılabilir. Davacı, bu iki mahkemeden birini seçebilir.
Örnek Senaryolar ve Mahkeme Seçimi (2025)
Senaryo 1: Bir tüketici, bir bankadan aldığı kredi borcunun yasal olmadığını iddia ederek menfi tespit davası açmak istiyor. Kredi miktarı 80.000 TL. Bu durumda, 2025 yılında görevli mahkeme Tüketici Mahkemesi olacaktır. Yetkili mah
